صفحه ی حوادث جراید، هر روز شاهد ثبت خودکشی هایی هستند که میانگین سن مرتکبین آن ها روز به روز کمتر می شود. جهان به سمت و سویی میرود که ناگزیر شاهد این آمارهای جانکاه می شویم. دانشمندان حوزه روان، جامعه شناسان، حقوقدانان و سایر متخصصان مرتبط با امر سلب نفس از خویشتن، سال هاست برای علل پیدایش، شیوع و راه های کنترل آن، نسخه هایی را تجویز و راه حل هایی را ارائه کرده اند اما این که چقدر موفق بوده اند، محل بحث است.

جدیدترین آمار رسمی در آمریکا نشان می‌دهد که آمار خودکشی در این کشور بشدت افزایش یافته است. نشریه انگلیسی گاردین نیز در گزارشی ضمن اشاره به افزایش میزان خودکشی در میان نوجوانان در لندن نوشته است که ساکنان پایتخت انگلیس تحت فشارهای زیادی هستند.

افزایش آمار خودکشی در آمریکا

تازه‌ترین آمار «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری CDC» آمریکا نشان می‌دهد آمار خودکشی در این کشور افزایش یافته و خودکشی در برخی از ایالت‌ها تا 30 درصد نیز افزایش یافته است. از مهمترین دلایل این موج جدید خودکشی، فقر، مصرف مواد مخدر و استفاده از اسلحه اعلام شده است.

یافته‌های جدید این مرکز همچنین حاکی از آن است که بین سال‌های 1999 تا 2016 آمار خودکشی در 49 ایالت آمریکا افزایش داشته و 25 ایالت نیز با افزایش یک‌سومی در آمار خودکشی افراد روبرو بوده‌اند. ایالت «نوادا» تنها ایالتی است که در این بازه زمانی آمار خودکشی در آن کاهش یافته و آن هم تنها یک درصد.

در سال 2016 نزدیک به 45 هزار نفر در آمریکا خودکشی کردند، یعنی بیش از دو برابر افرادی که بر اثر قتل کشته می‌شوند.

 آنه اسچوچات، معاون مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری می‌‎گوید: خودکشی عامل اصلی مرگ‌ومیر آمریکایی‌هاست، تراژدی‌ای که بلای جان خانواده‌ها و مردم شده است، همه افراد و گروه‌ها از کارفرمایان تا کارکنان حوزه سلامت و هر فردی می‌تواند نقشی در تلاش برای نجات جان انسان‌ها و معکوس‌کردن افزایش دردسرساز آمار خودکشی در کشور داشته باشد.

خودکشی و نگرانی شهردار لندن

پایگاه الکترونیکی نشریه انگلیسی گاردین در گزارشی نوشته است که آمار‌های جدید نشان می‎دهند که میزان خودشکی نوجوانان لندن چهار برابر بیشتر از نوجوانان در انگلیس و ولز شده است.

بنابراین گزارش مدارک موجود در سازمان سلامت ذهنی انگلیس در مورد افراد جوان نشان دهنده دو برابر شدن آمار خودکشی در دوره دو ساله بوده است.

گاردین می‎نویسد: بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶، ۲۹ مرگ بر اثر خودکشی در پایتخت بین افراد ۱۰ تا ۱۹ سال وجود داشته این در حالی است که این مقدار بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ تنها ۱۴ نفر بوده است؛ با این حال میزان خودشکی در میان گروه مشابه در انگلیس و ولز ۳% کاهش داشته است.

دکتر «ماکسیم دی سوما»، مسئول اجرایی این سازمان به روزنامه گاردین می‎گوید: وقتی مردم با بیماری یا ناتوانی ذهنی حمایت‌های لازم را دریافت نکنند زندگی شان تباه می‎شود.

گاردین در بخشی از این گزارش می‎افزاید: مردم لندن بیش از سایر مناطق انگلیس تحت فشار هستند. از آن جایی که خانواده ها تحت فشار استرس زیادی هستند، کمتر قادر به اولویت بندی مشکلات هستند.

در همین حال صادق خان، شهرداری لندن می‎گوید: این موارد بسیار نگران کننده است.

نظریات پزشکی-روانپزشکی در خصوص پدیدۀ خودکشی در نوجوانان و جوانان

در سنین نوجوانی، توجه فرد ناخودآگاه به مسائل سرنوشت‌ساز زندگی از جمله مرگ تغییر می‌یابد و ممکن است تحت تأثیر گروه همسالان، پوشش مفصل رسانه‌ای از شرح خودکشی با یک وسیلۀ خاص یا حتی فقط با خواندنِ یک رمان عاشقانه، دچار یک نگاه افراطیِ رمانتیک و تقدّس‌گرایانه به مرگِ خودخواسته شود.

اما نمی‌توان نادیده گرفت که در بسیاری کشورها بالأخص کشورهای غربیِ دارای سبک زندگیِ فردگرا و ماده‌محور، علاوه بر بسترِ اجتناب‌ناپذیر و مهیّا در دوران بلوغ، دلایل دیگری نیز در صعود آمارهای خودکشی در نوجوانان و جوانان دخیل است و در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

عوامل استرس‌زا در مدرسه و دانشگاه

خبرگزاری دویچه وله با انتشار نتیجۀ یک پژوهش آلمانی اعلام کرد ژن SKA2 در افرادی که در آستانۀ خودکشی هستند، به‌درستی فعالیت نمی‌کند.

به گزارش این خبرگزاری، این ژن مسئول کنترل هورمون کورتیزول (هورمون استرس) است. ترشح کورتیزول، در جریان واکنش بدن به استرس بسیار افزایش می‌یابد تا به پیشگیری از افکار منفی کمک رسانده و رفتارهای تکانشی را کنترل نماید. اگر به دلیل افزایش بیش از حدّ استرس، تغییری در این ژن رخ دهد، بدن نمی‌تواند میزان ترشح کورتیزول را کنترل کند. در خون افرادی که دست به خودکشی زده‌اند، مقدار زیادی کورتیزول وجود داشته است.

ناامیدی، اضطراب، احساس بی‌کفایتی در مدرسه، عدم توانایی حل مشکلات یا از دست دادن توانایی‌هایی که نوجوان قبلاً داشته است، از علل خودکشی نوجوانان محسوب می‌شود.

پایگاه خبری سوئیسی "تاگس‌آنسایگر" در مقاله‌ای اعلام کرد به طور متوسط سالانه هشت دانشجو خودکشی می‌کنند و دانشگاه زوریخ قصد دارد برای پیشگیری زودهنگام، چاره‌ای بیندیشد. اما مشکل اینجاست که این قبیل دانشجویان اغلب حاضر به همکاری نیستند.

"دی ولت" می‌نویسد: فشار دانشگاه اینقدر بالاست که از هر شش دانشجو در آمریکا، یک نفر حتماً به خودکشی فکر می‌کند!

خانم "یودیت کنوخه" مشاور روانشناسی دانشگاه رور آلمان، یک هفته پس از اینکه خبر خودکشی یک دختر دانشجو در این دانشگاه سر و صدای زیادی به پا کرد، گفت:

ترس از امتحان و قبولی پایان ترم، مثل چکّشی است که وحشت را ذره ذره در روح جوانان می‌کوبد و کافیست دانشجویی خودش مستعد فشارهای عصبی باشد تا شاهد وقایع تلخ این چنینی در دانشگاه باشیم.

 مشکلات مالی

چنانچه می‌دانیم در فرهنگ غرب، نوجوانان بلافاصله پس از رسیدن به سنّ قانونی مجبور به ترک خانواده و تشکیل زندگی مستقل هستند، این در حالی است که بسیاری از دختران و پسران 18 ساله هنوز فرصت کسب درآمد ثابت هم نداشته‌اند، چه برسد به اینکه مبالغی را برای گذران معیشت خود پس‌انداز کنند.

لذا فقر، بیکاری، خانه‌به‌دوشی و تبعیض یکی از انگیزه‌هایی است که فکر پایان بخشیدن به زندگی را در ذهن نوجوانان غربی قوّت می‌بخشد. بی‌ثباتی اقتصادی و بحران مالی در اروپا، از سال 2004 تا هم‌اکنون سبب افزایش یأس اجتماعی در بین جوانان این کشورها شده است.

سبک زندگی منحط (از اعتیاد و الکل تا سوءاستفاده جنسی)

به طور کلی در کشورهای مختلف، نسبت مستقیم میان نرخ خودکشی و میزان مصرف الکل در کافه‌های جوانان و بارهای مخصوص نوشیدن مشروبات الکی وجود دارد.

نویسنده آمریکایی در کتابش با عنوان "خودکشی در میان مصرف‌کنندگان هروئین" (Suicide among heroin users) می‌نویسد: بین 3 تا 35% مرگ و میر در میان کسانی که هروئین تزریق کرده‌اند، به دلیل اقدام به خودکشی است.

در این کتاب آمارهای جداگانه‌ای از سوءمصرف کوکائین، متامفتامین، مواد استتنشاقی، ماری‌جوانا و بالاخره سیگار و تأثیرات هر یک از آن‌ها بر خودکشی ارائه می‌دهد. جنجال‌های بین‌فردی در خانواده یا خارج از آن، ضربه‌های عاطفی یا شکست‌های عشقی که اوج آن در دوران بلوغ و اوایل جوانی رخ می‌دهد نیز مزید بر علت هستند.

پزشکان روان‌درمانی معتقدند تجربۀ سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی، انسان را تا پایان عمر نیازمند شرکت در جلسات منظم مشاوره می‌سازد، اما نوجوانان از یک سو از اهمیت این مشاوره آگاهی ندارند و آن را جدّی نمی‌گیرند، از سوی دیگر بعضاً سال‌های بسیار کمی از حادثۀ تجاوز در کودکی‌شان می‌گذرد و تداعی یک واقعۀ تلخ دائماً همراه آن‌هاست. بنابراین بسیار مستعد خودکشی‌اند.

دلایل افزایش خودکشی در "آمریکا"

عوامل مختلفی در افزایش آمار خودکشی در آمریکا دخیل هستند. بحران مالی جهانی 2008 نقشی اساسی دارد که در پی آن شمار زیادی از افراد شغل و خانه‌های خود را از دست دادند. مصرف مواد مخدر نیز روزبه‌روز افزایش می‌یابد. بر پایه پژوهش جدیدی که «ژورنال پژوهش‌های روانپزشکی» انجام داده‌اند سوء‌استفاده از مصرف مواد مخدر تجویزی که در افزایش تلاش برای خودکشی نفش دارند، 40 تا 60 درصد افزایش یافته است. آنهایی که به صورت هفتگی مواد مخدر مصرف می‌کنند تا 200 درصد بیش از دیگران در معرض تلاش برای خودکشی بوده‌اند.

گرچه عوامل مختلفی در خودکشی فرد دخالت دارند اما یافته‌های «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» از آمار خودکشی‌ها در سال 2015 در آمریکا نشان می‌دهد، 42 درصد افراد به علت مشکلات ارتباطی، 29 درصد به علت تجربه بحران (بحران روحی، مالی...)، 28 درصد به علت مصرف مواد مخدر و 16 درصد افراد نیز به علت مشکلات درآمدی یا شغل‌شان خودکشی کرده‌اند.

عمومی‌ترین شیوه‌ای که افراد برای نابودی و کشتن استفاده کرده‌اند استفاده از سلاح گرم بوده است. داده‌های پژوهش «مرکز کنترل و پیشگیری بیماری» نشان می‌دهد 55 درصد افرادی که با سلاح گرم خود را به قتل رسانده‌اند هیچ گونه مشکل روحی نداشته‌اند و 45 درصد افراد نیز هنگام شلیک به خود دارای مشکل روحی و روانی شناخته‌شده بوده‌اند.

تحقیقات دانشگاه هاروارد نیز نشان می‌دهد که دسترسی ساده به سلاح، مهمترین عامل خطرآفرین در خودکشی جوانان آمریکایی بوده است. ایالت داکوتای شمالی با افزایش 57 درصدی، بیشترین آمار خودکشی جوانان را داشته است و در این ایالت بیشتر نوجوانان به علت خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. آمار رسمی مراکز سلامت در سال 2014 نشان می‌‎دهد خودکشی دومین عامل مرگ‌ومیر افراد بین سن 10 تا 34 و چهارمین عامل مرگ افراد بین سن 35 تا 54 بوده است.